Literature kawngpuiah hian L.Biakliana hnung hi zui thiamin zui zo ve dâwn ni ila, chu chu ka châkin ka tha pawh tiza ṭhîntu a ni fo. Dam rei deuh phei sela chuan hnûhma chhuanawm, zir tlâk leh zir tham min hnutchhiah tam lehzual dâwn asin maw le.
H.Lalrinfela @Mafaa Hauhnar (L) chuan 'Father of (Mizo) Poetry' a lo vuah hial tawh em kha âw..., ka chiang ta chiah lo, L.Biakliana (1918-1941) a boral khân min hringtu ka nu hi a la piang ve lo. Chuti ang ka tâna hmânlai mi tih theih L.Biakliana 'chham hla' chuan ka awm khawhar thinlung a vêl fo a nih chu maw le!
A nû thih hla (Threnody) 'CHÛNNU' tih a phuah, a tlar inkawp tê tê (couplet) leh rhyme scheme 'aa' pawh nalh taka a rem chu ngun taka ngaihtuah chunga chhiarin, ka suangtuahna leh mitthlain nuin a boralsan naupang chumchiap, thihna awmzia pawh la hre thiam mang bar lo khawvêl chu chhûtin ka rilru chhûngril hnuk hi a fan a, ka thinlung mittui a luang zawih zawih lo thei ṭhîn lo. Ni, heti hian a ti a:
Khaw'nge ka chûn lungduh,' tiin ka ṭap,
'Bawihtê lungngai suh,' tiin min khap.
I lo hàw hun tûr nî kan zawh châng chuan,
'Lungtât pârah,' an ti, chu chuan min muan.
Zînga ni chhuak chhiarin kan lungtât kha,
Beiseina bo lovin ka thlîr fo va.
Aw, lungtât, pâr thuai la ka chûn riang tê,
Kan rûn lo lawi leh la lâwmna thleng sê.
A nu'n a boralsan naupang, thih leh dam thu awmzia hre thiam mûmal rual pawh la ni lo chuan awm ta lo a nu chu a zawng ruai ruai a, an han hnêm thîn tak nâin a nu lo hàw hun tûr chu a zâwt leh fo lo thei si lo; anni'n tihbeidawn an hlauh si avângin, "Lungtât pâr hunah Â-nù chu a lo hâwng dâwn," an ti ta 'ngawt a! Anì, a nu ngaia beiseina nunga khatliam chuan an leihkâ/luhkâa lungtât chu a pàr leh pàr loh tûk tin a en ziah a, beiseina bo lovin a thlîr ṭhîn a; mahse, ani beidawng lo mah se, bei a va'n tidawng khawngaihthlâk teh lul si êm! A nû lo hàw tûr awm tawh lo, beisei bo bo khawpa beiseina vawn nun nge harsa ang a, lungtât pâr hun nghah chhuah zâwk le? A chham hla khi chhiar la, i thâw a tiipik veng ve veng veng lo maw? Kei chu ka tliak hnâwp asin.
A hla khi ka duh zual lai couplet pali châng indawt ka'n târ lang mai chauh nâin, ka'n târ lan chinah chauh pawh hian chham hla phuahtu (poet) tak tak a nihzia kan hmu thiam hlawmin ka ring. L.Biakliana hi Mizo pi pute hla hlui ziarâng aṭanga tâl pîtin hla a puahin a phuah ṭhîn niin a lang a; ṭhangthar Mizo Poetry kawng sât êngtu chham hla ramvachal, kei mi sawngnawi tân ngei ngei pawha sûl sutu chu a lo ni. A hla phuah leh lehlin kha hla 25 emaw chauh a ni hman a; chuti chung chuan a zavaiin belhchian leh zir chian tlâk vek a ni hlawmin an sawi. Hla neih tam hi a ṭha lo tia sawi ringawt theih a ni lo a; mahse, mîte hriat hlawh leh zir chian tham hla neih erawh chu, tlêm tê pawh ni se, a hlu tih hi L.Biakliana kutchhuak aṭangin dâwt a ni miah lo.
Mi tam takin L.Biakliana kan hmêl hriatna chu a Novel ziah 'Lali' kha a ni âwm e; he thawnthu a ziah hmaa a ziah, a thawnthu ziah hmasak ber, ngaihnawm zet mai 'Hawilopâri' kha kum 18 a niha a ziah a ni. Kei pawh kum 19 ka nihin Mizo Love Story ka ziak zo ve a; 'cyclostyle era' kha a la niin, Mizo thalaiten cowboy bu leh Mizo Love Story an chhiar nasat lai nang ve hman ka niin, Aizâwl bazâr lehkhabu dâwrah thla khat chhûngin bu 3000 min hralh zawhsak hman ve a, thingtlâng khaw pakhatah phei chuan a thawnthu thupui kha an T-shirt hnungah ṭhalaihoin an chhu kai ve fur mai a, nuam ve ham ham tak a ni!
Literature kawngpuiah hian L.Biakliana hnung hi zui thiamin zui zo ve dâwn ni ila, chu chu ka châkin ka tha pawh tiza ṭhîntu a ni fo. Dam rei deuh phei sela chuan hnûhma chhuanawm, zir tlâk leh zir tham min hnutchhiah tam lehzual dâwn asin maw le.
ZO LUNGLÈN ZÀI LAMTLUANG
Hrâng hlui an liam,
Mi hrâng an kiam;
Hrâng hlui an thiam,
Ṭhangthar kan hniam.
Rual û an kal,
Ṭhangthar kan dal.
Kan kim lo,
Mi hrâng an tel lo.
Kan zuam lo, kal ta zawng tel lova chài,
Kan thiam ne’m maw Zo lunglên zai.
I harh ang u,
I tho ang u;
I sial ang u,
Zo lunglèn zài lamtluang.
- Ngaihlungdum Zo Thuhlafùn Institute®️
